Przyjęcie do szpitala psychiatrycznego bez zgody pacjenta.

Przyjęcie do szpitala psychiatrycznego bez zgody pacjenta. 

Kwestie leczenia i przyjęcia do szpitala psychiatrycznego reguluje ustawa o ochronie zdrowia psychicznego. Zgodnie z art. 21 ust. 1 tej ustawy, osoba, której zachowanie wskazuje na to, że z powodu zaburzeń psychicznych może zagrażać bezpośrednio własnemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób, bądź nie jest zdolna do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, może być poddana badaniu psychiatrycznemu również bez jej zgody. O badaniu lekarz psychiatra powinien uprzedzić pacjenta. 

W sytuacji gdy mamy do czynienia z osobą niezdolną do wyrażenia zgody lub stosunku do przyjęcia do szpitala psychiatrycznego i leczenia, przyjęcie do szpitala następuje po uzyskaniu zgody sądu opiekuńczego. Natomiast w sytuacjach nagłych, możliwe jest przyjęcie do szpitala również bez uzyskania zgody sądu opiekuńczego. Kierownik szpitala powinien jednak zawiadomić niezwłocznie sąd opiekuńczy w celu uzyskania zgody na pobyt pacjenta w szpitalu. 

Warunkiem koniecznym, aby przyjąć osobę chorą psychicznie do szpitala psychiatrycznego bez jej zgody lub zgody sądu, jest jej dotychczasowe zachowanie, które wskazuje na to, że z powodu choroby zagraża ona bezpośrednio własnemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób. 

Jeśli natomiast występują wątpliwości czy dana osoba jest chora psychicznie, ale  jej dotychczasowe zachowanie wskazuje na to, że z powodu zaburzeń psychicznych zagraża bezpośrednio swojemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób, można taką osobę przyjąć bez wymaganej zgody na obserwację, żeby te wątpliwości wyjaśnić. Taka obserwacja nie może jednak trwać dłużej niż 10 dni!

Sąd opiekuńczy ma również możliwość zdecydowania o konieczności przyjęcia danej osoby do szpitala psychiatrycznego na wniosek osób jej bliskich, to jest małżonka, krewnych w linii prostej (rodziców, dzieci), rodzeństwa, a także przedstawiciela ustawowego lub osoby sprawującej nad nią faktyczną opiekę. Dotyczy to jednak tylko osób, których dotychczasowe zachowanie wskazuje na to, że nieprzyjęcie do szpitala spowoduje znaczne pogorszenie stanu jej zdrowia psychicznego, bądź takiej która jest niezdolna do samodzielnego zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, a uzasadnione jest przewidywanie, że leczenie w szpitalu psychiatrycznym przyniesie poprawę jej stanu zdrowia. Nie są to zatem sytuacje tak pilne, jak w przypadku podjęcia decyzji przez lekarza. 

Warto zaznaczyć, że dla osoby chorej psychicznie przyjętej do szpitala bez jej zgody, sąd ustanawia pełnomocnika z urzędu, w pozostałych przypadkach, sąd może ustanowić pełnomocnika z urzędu, gdy uzna to za konieczne. 

Rolą sądu w postępowaniach o przyjęcie osoby chorej psychicznie do szpitala bez jej zgody, jest zbadanie legalności. Sąd musi sprawdzić, czy przyjęcie do szpitala nastąpiło zgodnie z procedurą oraz czy faktycznie zachodzą przesłanki do umieszczenia chorego w szpitalu bez jego zgody - znajduje się w stanie zagrażającym jego życiu lub zdrowiu i życiu innych osób. 

Dodatkowo ważne jest to, że ustawa nie określa czasu przez jaki osoba chora psychicznie przyjęta do szpitala bez swojej zgody może w nim przebywać. Zasadą jest, iż powinna ona zostać wypisana po ustąpieniu stanu zagrożenia życia i zdrowia, decyzję o tym jednak podejmuje ordynator. Wypis może również nastąpić na podstawie wniosku osoby chorej lub osób jej bliskich. W przypadku odmowy wypisania, w terminie 7 dni należy złożyć wniosek do sądu, który podejmie w tym zakresie decyzję. Tutaj widać poważne niedopatrzenie ustawodawcy i moim zdaniem zbyt dużą ingerencję w wolność pacjenta. Kwestia wypisu powinna być uregulowana zdecydowanie bardziej szczegółowo, wprowadzając procedurę, która nie pozostawia tak dużej dowolności w podejmowaniu decyzji przez zakład leczniczy.

Jak wygląda leczenie osoby, która została przyjęta do szpitala psychiatrycznego bez zgody? 

Otóż wobec niej można stosować niezbędne czynności lecznicze, mające na celu usunięcie przewidzianych w ustawie przyczyn przyjęcia bez zgody. Innymi słowy, lekarze mają możliwość zastosowania terapii, która ma wyleczyć pacjenta lub spowodować, że zniknie zagrożenie dla jego życia lub zdrowia i życia innych osób. Lekarz powinien taką osobę zapoznać z planowanym leczeniem 

Wobec pacjentów w szpitalu psychiatrycznym, możliwe jest stosowanie przymusu bezpośredniego. Stosuje się go w przypadku osób, które dopuszczają się zamachu przeciwko życiu lub zdrowiu własnemu lub innej osoby oraz bezpieczeństwu powszechnemu. Również wobec osób, które w sposób gwałtowny niszczą lub uszkadzają przedmioty znajdujące się w ich otoczeniu, lub poważnie zakłócają lub uniemożliwiają funkcjonowanie zakładu leczniczego. 
W przypadku osób, które znajdują się w szpitalu psychiatrycznym bez swojej zgody, możliwe jest również stosowanie przymusu bezpośredniego także wtedy, gdy jest to konieczne do dokonania niezbędnych czynności leczniczych oraz w celu zapobieżenia ucieczki.  W ramach dozwolonego przymusu bezpośredniego stosowanego w szpitalach psychiatrycznych stosuje się przytrzymanie (unieruchomienie osoby z użyciem siły fizycznej), przymusowe zastosowanie leków, unieruchomienie (obezwładnienie osoby z użyciem np. pasów) oraz izolację. 

Przyjęcie do domu pomocy społecznej.

Na podobnych zasadach odbywa się przyjęcie do domu pomocy społecznej. Sytuacja ta dotyczy osób, które:
- są chore psychicznie lub upośledzone umysłowo,
- nie są zdolne do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych,
- nie mają możliwości korzystania z opieki innych osób,
- potrzebują stałej opieki i pielęgnacji, 
- nie wymagają leczenia szpitalnego.

W skrócie, mamy do czynienia z osobą, która jest niesamodzielna i wymaga stałej opieki, ale nie ma osób, które mogłyby jej taką opiekę zapewnić. Jednocześnie choroba psychiczna lub upośledzenie nie powoduje konieczności umieszczenia takiej osoby w szpitalu psychiatrycznym. 

W takiej sytuacji ponownie zasadą jest wyrażenie zgody takiej osoby na umieszczenie w DPS. Jeśli mamy do czynienia z osobą ubezwłasnowolnioną całkowicie zgodę wyraża jej przedstawiciel ustawowy, jednakże na wyrażenie takiej zgody potrzebne jest również orzeczenie sądu opiekuńczego. Czyli zgodę na przyjęcie do DPS może wyrazić samodzielnie osoba której to dotyczy, zaś w innych przypadkach o przyjęciu decyduje ostatecznie sąd.
W przypadku osób pełnoletnich, osób które ukończyły 16 r.ż. lub ubezwłasnowolnionych częściowo, wymaga się uzyskanie zgody na przyjęcie w DPS od takiej osoby. Jeśli się ona nie zgadza, ale jej przedstawiciel ustawowy tak, wtedy orzeczenie wydaje również sąd.

powrót ››